Η καλούμενη «κλιματική αλλαγή», ήγουν η μεταβολή του κλίματος παγκοσμίως εξαιτίας της χάριν της οικονομικής ανάπτυξης άμεσης ή έμμεσης παρέμβασης του ανθρώπου στα οικοσυστήματα με αποτέλεσμα την ολέθρια αλλοίωσή τους, έχει εδώ και δεκαετίες αναχθεί στον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο καταστροφής του πλανήτη μας. Η απειλή της κλιματικής αλλαγής, ασφαλώς, έχει διεγείρει, και διεγείρει, συνειδήσεις και έχει προκαλέσει, και προκαλεί, αντιδράσεις. Κινήματα σε παγκόσμια κλίμακα και πρόσωπα με μεγάλη απήχηση στην κοινωνία δεν σταματούν να καταγγέλλουν με λόγια και πράξεις την πολιτική κυβερνήσεων και οικονομικών κολοσσών που αναπόφευκτα οδηγεί στην ολοένα και μεγαλύτερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Η πιο εντυπωσιακή παρέμβαση, πρόσφατα τουλάχιστον, σε αυτήν την γενικευμένη αντίδραση απέναντι στον κίνδυνο καταστροφής της γης, είναι η δράση της έφηβης ακτιβίστριας από την Σουηδία Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία κορυφώθηκε με την έντονα φορτισμένη συναισθηματικά ομιλία της στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 23 Σεπτεμβρίου 2019, όπου, απευθυνόμενη στους ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων, είπε, μεταξύ άλλων: «Μου κλέψατε τα όνειρά μου και την παιδική ηλικία μου με τα κενά λόγια σας. Ολόκληρα οικοσυστήματα καταρρέουν, βρισκόμαστε στις αρχές ενός μαζικού αφανισμού κι εσείς το μόνο περί του οποίου μιλάτε είναι για τα χρήματα, για παραμύθια μιας αέναης οικονομικής ανάπτυξης; Πώς τολμάτε;».
Αν στην θέση της έφηβης Γκρέτα Τούνμπεργκ είχε βρεθεί ένας άλλος ακτιβιστής ή μια άλλη ακτιβίστρια μεγαλύτερης ηλικίας και είχε εκστομίσει με το ίδιο πάθος τα ίδια λόγια, είναι αμφίβολο, βέβαια, αν θα είχε προκαλέσει την ίδια εντύπωση με την ίδια απήχηση στον κόσμο. Από την άποψη αυτή, η επιλογή της Γκρέτα Τούνμπεργκ να μιλήσει στον μεγαλύτερο διεθνή οργανισμό ήταν μια ευφυής ενέργεια υπέρ του αγώνα της καταπολέμησης της μαζικής καταστροφής του περιβάλλοντος.
Το ερώτημα, ωστόσο, που τίθεται στις ποικίλες συζητήσεις, είναι αν η ανάδειξη της Γκρέτα Τούνμπεργκ στην κορυφή του κινήματος κατά της κλιματικής αλλαγής υπήρξε αποτέλεσμα της προσωπικής δράσης της ή αν επελέγη για να χρησιμοποιηθεί σαν αιχμή του δόρατος εναντίον όσων, με την δύναμη που διαθέτουν, υποσκάπτουν το μέλλον του πλανήτη μας.
Όσο κι αν πρόκειται για έναν αγώνα που διεξάγεται υπέρ ενός ιερού σκοπού, όπως είναι η επιβίωση του πλανήτη μας, θα ήταν τραγικό, αν συνέβαινε πράγματι η Γκρέτα Τούνμπεργκ να χρησιμοποιείται σαν μέσο για την ενίσχυση της μάχης εναντίον της κλιματικής αλλαγής. Υπέρτατη αξία για τον άνθρωπο είναι ο σεβασμός στην αξιοπρέπειά του, να αντιμετωπίζεται σαν σκοπός πάντοτε και ποτέ απλώς σαν μέσον επίτευξης άλλων στόχων, ακόμη και αν με την μεταχείρισή του ως μέσου μπορεί μόνον να εξασφαλιστεί το ύψιστο αγαθό, η ζωή. Κάποτε στην Γαλλία ένα παντρεμένο ζευγάρι, που είχε ένα παιδί το οποίο έπασχε από θανατηφόρα νόσο, πείστηκε να αποκτήσει ένα ακόμη παιδί, γιατί μόνο με την μεταμόσχευση νωτιαίου μυαλού από αδέλφι μπορούσε να θεραπευθεί εκείνο. Όποια ικανοποίηση κι αν θα μπορούσε να νιώθει το παιδί που χάρις σε αυτό σώθηκε το αδελφάκι του, η αίσθηση ότι χρησιμοποιήθηκε σαν μέσο και όχι σαν σκοπός, ότι ήρθε στον κόσμο όχι σαν αποτέλεσμα ελεύθερης επιλογής των γονέων του αλλά σαν αναγκαία επιβολή για την εξυπηρέτηση ενός –καθόλα άδολου– σκοπού, δεν θα μπορούσε να το έχει αφήσει ανεπηρέαστο, να μην ένιωθε την αξιοπρέπειά του να θίγεται.
Ως προς την άλλη εκδοχή, το αν δηλαδή με δική της πρωτοβουλία η Γκρέτα Τούνμπεργκ αντέδρασε, και εξακολουθεί αόκνως να μάχεται, ενάντια στην απειλή του πλανήτη μας από την κλιματική αλλαγή, υπάρχουν πλείονες, ασφαλώς, του ενός λόγοι τους οποίους θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς για να την υπερασπιστεί. Ορισμένως, ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να έχει κατακλύσει την ψυχή μιας έφηβης όπως η Γκρέτα Τούνμπεργκ η ευαισθησία απέναντι στον μαζικό όλεθρο έτσι, ώστε να την συμπαρασύρει αυθόρμητα σε μιαν ανυποχώρητη αντίδραση απέναντι σε όσους απεργάζονται την καταστροφή του περιβάλλοντος χάριν του κέρδους; Το γεγονός δε ότι η Γκρέτα Τούνμπεργκ ζει σε μια χώρα, η οποία βρίσκεται σε μια περιοχή του πλανήτη μας, όπου οι κάτοικοι αισθάνονται τον εφιάλτη της καταστροφής του εντονότερα και πιο κοντά τους από όσο οι διαβιούντες σε άλλες περιοχές της γης, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ένας πρόσθετος λόγος για την έφηβη ακτιβίστρια να συμμετάσχει στον αγώνα υπέρ της σωτηρίας της γης. Ούτε, εξάλλου, πρέπει να διαφεύγει το γεγονός ότι στην Σουηδία, την χώρα όπου πάει σχολείο η Γκρέτα Τούνμπεργκ, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι οργανωμένο έτσι, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να αποκτούν, παράλληλα προς τις γνώσεις, την ωριμότητα εκείνη που θα τους επιτρέψει να γίνουν ενεργοί πολίτες συμβάλλοντας με την συμπεριφορά τους και την δράση τους στην επιβίωση της κοινωνίας και, ακόμη παραπέρα, στην βελτίωσή της.
Το ζητούμενο, ωστόσο, είναι άλλο –πέρα από την εντυπωσιακή πράγματι δράση της Σουηδής έφηβης ακτιβίστριας και από το κατά πόσον η αντίδρασή της στον επαπειλούμενο μαζικό αφανισμό του πλανήτη μας υπήρξε αποτέλεσμα προσωπικής της επιλογής ή υπαγορεύθηκε έξωθεν. Χρειάζονται πολύ περισσότεροι ακόμη να συμμετάσχουν στην εκστρατεία εναντίον της κλιματικής αλλαγής. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ και οι πολυπληθείς συνοδοιπόροι της δεν αρκούν για την σωτηρία του πλανήτη μας.
