Φθορά

Τι θέλει ένας επαγγελματίας της φιλοσοφίας και μπλέκεται στο θέατρο όχι, μάλιστα, απλώς ως συγγραφέας, που στο κάτω-κάτω μπορεί να τον αγνοήσεις κιόλας, αλλά κι ως ηθοποιός διατρέχοντας τον κίνδυνο να εκτεθεί μπροστά στο κοινό και να φάει τα μούτρα του υποδυόμενος αυτόν ή εκείνο τον ρόλο; Ναι, δεν είναι απλώς η αγάπη που μπορεί να διατηρεί κανείς για μια ενασχόληση πέρα από το επάγγελμά του. Είναι, επίσης, ο στενός δεσμός, η εκλεκτική συγγένεια, όπως θα έλεγε ο πολύς Γκαίτε, μεταξύ θεάτρου και φιλοσοφίας, που δίνει ίσως το δικαίωμα σε έναν υπηρέτη της τελευταίας αυτής να επιχειρήσει το άλμα από την μια δραστηριότητα στην άλλη -μια συγγένεια κι ένας δεσμός πουεκφράζεται μέσα από τον διάλογο.

Στο θέατρο διαλέγονται τα πρόσωπα που δρουν επί σκηνής. Ακόμη κι αν πρόκειται για μονόλογο, για την δράση ενός και μόνο προσώπου επί σκηνής, ο διάλογος εξακολουθεί να υφίσταται μεταξύ εκείνου που μιλάει κι εκείνου όπου απευθύνεται, που μπορεί να είναι η σκέψη του ή κάποιος που δεν φαίνεται αλλά είναι παρών. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ό, τι και να συμβαίνει στην σκηνή, είτε είναι ένας που μιλάει είτε είναι πολλοί που συζητάνε, αυτό που λαμβάνει χώρα στην σκηνή απευθύνεται στους θεατές. Διάλογος, δηλαδή, μεταξύ σκηνικής δράσης και κοινού. Το ίδιο και η φιλοσοφία, όμως. Είναι συνυφασμένη με τον διάλογο. Ο Πλάτων την αποκάλεσε διαλεκτική, ότι είναι ένας διάλογος όπου υποστηρίζει κανείς κάτι με επιχείρημα κι ο άλλος τον αντικρούει με κάποιο άλλο επιχείρημα.

Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής των οι φιλόσοφοι στην Μίλητο, στα παράλια της Μικράς Ασίας, μεταχειρίστηκαν τον διάλογο. Εκεί, ορισμένως, ο Θαλής, ο πρώτος φιλόσοφος, είπε ότι η αρχή του κόσμου είναι το νερό, για να τον αντικρούσει ο Αναξίμανδρος λέγοντας ότι είναι το άπειρο, άποψη που αμφισβήτησε ο Αναξιμένης ο οποίος ισχυρίστηκε κάτι διαφορετικό, ότι ο κόσμος γεννήθηκε από τον αέρα. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη σχολή φιλοσοφίας, η Σχολή της Μιλήτου, στους κόλπους της οποίας είχαν την ευκαιρία τα μέλη της να διαλέγονται για ζητήματα που απασχολούσαν την σκέψη τους, για να ακολουθήσουν άλλες σχολές της Εφέσου, της Ελέας, των Πυθαγορείων, η Ακαδημία Αθηνών, το Λύκειο, ο Κήπος, κι άλλες πολλές-πολλές σχολές, παντού σχολές, όχι μόνο στην αρχαιότητα αλλά και στους αιώνες που ακολούθησαν, ως σήμερα.

Το αν, ωστόσο, αξίζει η αναφορά στο εγχείρημα ενός επαγγελματία της φιλοσοφίας να ασχοληθεί με το θέατρο ως συγγραφέας κι ως ηθοποιός ουδείς θεωρητικός συλλογισμός, όπως ο ισχυρισμός περί εκλεκτικής συγγένειας μεταξύ φιλοσοφίας και θεάτρου, μπορεί να το δικαιολογήσει. Το εγχείρημα το ίδιο, καθεαυτό, μόνο του, καλείται να δείξει τι αξίζει -αν αξίζει και καθόλου. Ιδού, λοιπόν, σε ό, τι ακολουθεί, στην παρούσα έκδοση των τριών μονολόγων, που έγραψα και παρουσίασα ο ίδιος επί σκηνής, η πρόκληση της αποτίμησης του εγχειρήματος.